Marszałek Artur Kosicki: Program jak najbliżej mieszkańców i ich potrzeb

Barbara Kociakowska

Komisja Europejska właśnie przyjęła program Fundusze Europejskie dla Podlaskiego (FEdP) 2021-2027. Jego budżet jest o prawie 90 mln euro wyższy niż w perspektywie 2014-2020 i wynosi 1,3 mld euro.

Komisja Europejska właśnie przyjęła program Fundusze Europejskie dla Podlaskiego (FEdP) 2021-2027. Jego budżet jest o prawie 90 mln euro wyższy niż w perspektywie 2014-2020 i wynosi 1,3 mld euro.

Artur Kosicki, Marszałek Województwa Podlaskiego: Tak, budżet jest bardzo duży. Jeszcze nigdy w historii Podlaskiego nie dysponowaliśmy takimi funduszami. To na pewno sukces – sukces samorządu podlaskiego, rządu, który bardzo nas wpierał w negocjacjach z Komisją Europejską (KE) i pracowników urzędu marszałkowskiego, którzy intensywnie pracowali nad projektem.
FEdP to efekt ciężkiej, wielomiesięcznej pracy. U podstaw leżała oczywiście ocena naszych potrzeb i potencjałów rozwojowych. Ale konstruowanie projektu wymagało również wielu uzgodnień z KE, weryfikacji dokumentów krajowych i unijnych, zapisów Umowy Partnerstwa czy Kontraktu Programowego dla Województwa Podlaskiego, zawartego z polskim rządem.

A czy mieszkańcy mieli wpływ na kształt programu?

Oczywiście, chcieliśmy, aby FEdP był jak najbliżej mieszkańców i w pełni odpowiadał na ich potrzeby. Zasada partnerstwa jest bardzo ważna w realizacji polityki spójności. Wszyscy mieszkańcy powinni mieć prawo do zabrania głosu i do udziału w kształtowaniu funduszy. Dlatego projekt był szeroko konsultowany – i za pośrednictwem opinii przesyłanych do urzędu, i zgłaszanych podczas spotkań online (ten tryb wymusiła na nas pandemia). I wiele uwag zostało uwzględnionych.

Czy projekty, na które będzie można uzyskać wsparcie, będą różniły się od tych w poprzedniej perspektywie finansowej. Jakie będą główne różnice?

Ten dokument odzwierciedla szczególne potrzeby stojące przed regionem przez następnych 7 lat. Przed nami nowe wyzwania, związane z transformacją ekologiczną i cyfrową. Musimy szczególnie dbać o środowisko, zdając sobie sprawę z nasilających się zagrożeń cywilizacyjnych. Dlatego na cele klimatyczne przeznaczymy 21 proc. z puli nowego programu, czyli ponad 359 mln euro. Z kolei pandemia uświadomiła nam, jak istotny jest rozwój e-usług. W związku z tym na działania związane z cyfryzacją, digitalizacją zasobów publicznych oraz rozwojem cyberbezpieczeństwa zarezerwowaliśmy ponad 14 mln euro. Ale to nie wszystkie obszary, które będą mogły liczyć na wsparcie w nowym programie. Zamierzamy nadal wspomagać działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstw, rozwój konkurencyjności MŚP. Będziemy też inwestować w transport bezemisyjny, infrastrukturę drogową, edukacyjną, społeczną, zdrowotną czy ochronę dziedzictwa kulturowego. Ważne będą również tzw. działania miękkie, czyli inwestycje w ludzi, koncentrujące się m.in. na aktywizacji społecznej i zawodowej bezrobotnych, ubogich czy wsparciu zawodowym osób młodych. Program zakłada także pomoc dla osób z niepełnosprawnościami, zapewnienie potrzebującym opieki długoterminowej czy realizację programów zdrowotnych. Ujęliśmy więc w programie impulsy rozwojowe oraz odpowiedź na zagrożenia, jakie stawia przed nami cywilizacja, ale nie zapomnieliśmy też o sektorach, które potrzebują wsparcia. I przede wszystkim o ludziach w trudnej sytuacji, którym pomoc jest niezbędna.

A jaki główny cel przyświecał konstrukcji całego programu?

Osiągnięcie jeszcze wyższej pozycji dobrze rozwiniętego oraz atrakcyjnego pod względem jakości życia regionu. A jak to chcemy zrobić? Wykorzystując potencjały rozwojowe i najnowocześniejsze technologie oraz unikalne walory środowiska, bogate dziedzictwo kulturowe, a także wysoki poziom kompetencji mieszkańców. Nasze priorytety to trwały wzrost konkurencyjności i innowacyjności regionu.

Najwięcej pieniędzy do wykorzystania – 359 mln euro – znalazło się w części „Region przyjazny środowisku”. Na co będą mogły zostać przeznaczone te fundusze i kto będzie mógł z nich skorzystać?

W ramach tej puli przewidujemy m.in. rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) do produkcji ciepła i energii elektrycznej na potrzeby własne i sprzedaż, działania na rzecz adaptacji do zmian klimatu, transformację regionalnej gospodarki w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, wsparcie gospodarki wodno-ściekowej czy działania z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury.
Wsparcie uzyskają m.in. mikro- i małe przedsiębiorstwa na kompleksowe inwestycje na rzecz poprawy efektywności energetycznej i montaż OZE. Pomoc przewidziana jest także na modernizację energetyczną obiektów użyteczności publicznej, a także wielorodzinnych domów mieszkalnych (np. wspólnot, towarzystw budownictwa społecznego), w tym budynków komunalnych.
Zarezerwowaliśmy również fundusze na zakup i modernizację niskoemisyjnego i bezemisyjnego taboru na potrzeby transportu publicznego. Samorządy będą mogły ubiegać się także o wsparcie na wymianę oświetlenia ulicznego na energooszczędne.
Mamy też osobną pulę (10 mln euro) na projekty rozwijające OZE w lokalnych społecznościach. Ale tu realizowane będą wyłącznie innowacyjne technologie, np. projekty przyczyniające się do osiągnięcia samowystarczalności energetycznej.

Podlaskie bardzo angażuje się w rozwój OZE. Dlaczego?

Jednym z wyzwań jest transformacja energetyczna pozwalająca na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Działania polegające na wytwarzaniu energii z OZE, stają się istotnym elementem dywersyfikacji źródeł jej wytwarzania i pozwolą nam uniezależnić się od zewnętrznych dostawców, co w dobie kryzysu energetycznego wywołanego przez Rosję, stało się niezwykle ważne.

Część programu skierowana do przedsiębiorców nosi nazwę „Badania i innowacje”. Na co dokładnie firmy będą mogły wykorzystać dostępne fundusze?

Wsparcie skierowane będzie na działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstw oraz konsorcjów przedsiębiorstw, w tym z udziałem organizacji badawczych. Będą to działania związane z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych (B+R), a także uzyskaniem i ochroną własności intelektualnej. Pomoc uzyskają projekty obejmujące badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe, w tym kupno aparatury i infrastruktury badawczej. Dofinansowane będą także działania dotyczące usług związanych z pobudzaniem transferu technologii i komercjalizacją badań między uczelniami i sektorem biznesu. Chcemy bowiem budować potencjał regionu poprzez rozwój współpracy nauki z biznesem. Należy sobie uzmysłowić, że prowadzenie badań jest obarczone dużym ryzykiem dla firm. Wyniki prac oraz ewentualne zyski są wysoce niepewne i oddalone w czasie. Planowane dotacje w znacznym stopniu redukują ten poziom ryzyka. A bez badań nie ma rozwoju. Nasze przedsiębiorstwa, jeśli chcą być liderami i konkurować w świecie, muszą dysponować produktami i usługami najwyższej jakości.

Część „Badania i innowacje” obejmuje również rozwój e-usług. Pandemia chyba pokazała najdobitniej, jak ważne są e-usługi. Czy dotychczas było duże zainteresowanie e-usługami, czy samorządy chętnie wdrażały takie udogodnienia dla ludności?

Już w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego 2030 wskazaliśmy, że musimy przejść na wyższy poziom gospodarki cyfrowej, by poprawić konkurencyjność przedsiębiorców oraz zwiększyć dostępność mieszkańców do usług publicznych.
W programie na lata 2014-2020 wspierane były przedsięwzięcia z zakresu cyfryzacji, m.in. dotyczące świadczenia e-usług na rzecz mieszkańców. Łącznie, za kadencji naszego zarządu, podpisaliśmy 25 umów na kwotę dofinansowania 55 mln zł. 6 grudnia br. zakończył się ostatni już konkurs na rozwój e-usług w podlaskich samorządach, w którym do podziału było 10 mln zł z funduszy europejskich. Rozstrzygniemy go w lutym 2023 r.Jednak nie wszystkie potrzeby zostały zaspokojone, a postępujący rozwój technologii ICT i rosnąca skala ich wykorzystania powodują, że niezbędny jest dalszy rozwój e-usług, infrastruktury i systemów informatycznych, cyfryzacji danych czy kompetencji cyfrowych. Oczywiście, z kontynuacją rozwoju cyfryzacji nieodłącznie związane jest zapewnienie bezpieczeństwa cybernetycznego.

W ramach programu dostępne będą również środki na rozwój turystyki. Jakiego rodzaju turystykę chcemy promować?

Podlaskie to wyjątkowy region, który wyróżnia niesamowita, prastara przyroda, piękne krajobrazy. Region, w którym natura harmonijnie przeplata się z historią i tradycją wielu kultur. I właśnie te atuty stanowią potencjał do rozwoju turystyki i to przez cały rok. Bo atrakcyjność Podlaskiego nie jest sezonowa. Jest tu pięknie o każdej porze roku. W ramach programu wspierana będzie zatem infrastruktura służąca rozwojowi turystyki w oparciu o m.in. walory przyrodnicze, dziedzictwo kulturowe i lokalne produkty turystyczne. W szczególności pomoc będzie skierowana do produktów turystycznych i szlaków tematycznych o zasięgu co najmniej subregionalnym.

Kiedy ruszą nabory pierwszych wniosków?

Pierwsze konkursy planujemy w pierwszym półroczu przyszłego roku.